Sumując wszystkie dokonania w parafii Prószków/Przysiecz  i trylogia, "Historia Śląskiego Kościoła  na przełomie" -wszystko to razem wzięte stanowiło naprawdę gigantyczny wysiłek ks. dr hab. Andrzeja Hanicha
i Jego Parafian z Przysieczy i Prószkowa, w tak krótkim czasie. Z tego też zaczerpnąłem tytuł strony -
 "Laudamus Te Andreas"

Sala przygotowana na przyjęcie gości

Komplet gości - kwartet smyczkowy - podczas koncertu na powitanie.

Ks. Biskup Jan Bagiński

Marszałek Józef Sebesta

Oto ta książka!

Józef Sebesta - Marszałek Województwa Opolskiego

Gratulacje  - Uniwersytet Jagielloński

Upominek dla Ks. Andrzeja

Dekanaty i parafie Administracji Apostolskiej Śląska Opolskiego
w latach 1945-1946  PIN – Instytut Śląski w Opolu Opole 2009

 Jest to już druga wydana w tym roku książka ks. Andrzeja Hanicha ( Dekanaty i parafie Administracji Apostolskiej Śląska Opolskiego w latach 1945-1946 (Opole 2009)) i zarazem trzecia część wydanej w ciągu zaledwie jednego roku jego monumentalnej trylogii historycznej, traktującej naukowo o wojennych i bezpośrednio powojennych dziejach Kościoła na Śląsku Opolskim, której dwie poprzednie części stanowiły: jego rozprawa habilitacyjna, wydana w październiku 2008 r. - Czas przełomu. Kościół katolicki na Śląsku Opolskim w latach 1945 – 1946 (Opole 2008) i wydane w marcu 2009 r. Martyrologium duchowieństwa Śląska Opolskiego w latach II wojny światowej (Opole 2009).

Opracowanie i publikacja danych zawartych w ankiecie rozpisanej przez pierwszego administratora nowo utworzonej w 1945 r. Administracji Apostolskiej Śląska Opolskiego ks. infułata Bolesława Kominka w dniu jego ingresu w Opolu 9 września 1945 r., stanowi niezwykle cenny materiał do prześledzenia wydarzeń związanych z pierwszymi miesiącami po II wojnie światowej na ziemiach tej części Śląska.

Pytania postawione w ankiecie, skierowanej do dziekanów lub księży pełniących obowiązki dziekańskie, były zapewne wcześniej starannie przygotowane i konsultowane. Uzupełnienie tych wypowiedzi materiałami źródłowymi pozyskanymi przez autora z archiwów centralnych, państwowych i kościelnych oraz parafialnych pozwoliło przedłużyć, w stosunku do terminu wypełniania przez księży dziekanów ankiety, ogląd wydarzeń o dalsze miesiące 1945 i 1946 r. Dzięki temu powstał obraz nie statyczny, ale dynamiczny ówczesnego stawania się, rodzenia się nowej rzeczywistości społecznej i kościelnej na Śląsku Opolskim.

Kościół katolicki, który trwał na tych ziemiach bez zmian od stuleci, a przynajmniej od czasów reformacji i rekatolizacji około połowy XVII w., teraz ulegał całkowitemu przekształceniu, zmieniał się w swej życiowej tkance: odchodzili, przenosili się lub byli wysiedlani ludzie, którzy budowali go na tych ziemiach od wieków, którzy wytworzyli tu żywotne, wielorakie tradycje religijne i kościelne. Pozostali tu i ówdzie kapłani-duszpasterze czy pojedyncze rodziny, ale w zasadzie pozostał tylko „Kościół” w jego materialnym wymiarze: budynki kościelne i zabudowania parafialne, kaplice, figury i krzyże przydrożne, jakże liczne w tym regionie Śląska, nadające krajobrazowi wybitnie katolicki charakter; ostały się też struktury kościelne, parafie i granice dekanatów. Ten kościec Kościoła nabierał stopniowo, ale przecież bardzo szybko, życia, nowego życia, obrastał na nowo tkanką – ludźmi, którzy po przebyciu wieluset kilometrów tu mieli znaleźć swoją nową ojczyznę, i to, co zastali, co otrzymali w spadku, pozwoliło im na nowej, obcej sobie dotąd ziemi, poczuć się bardziej u siebie i powoli zadomowić.

    Materiały zebrane w tej publikacji, opatrzone przez Autora obszernymi przypisami (ok. 3 tysięcy przypisów), stanowiącymi komentarze, wyjaśnienia, czy biogramy duchowieństwa, oddają nie tylko stan Kościoła w ogóle, ale sytuację poszczególnych parafii, i przedstawiają go nie tylko w przekroju, ale w całej historycznej dynamice stawania się. To czyni tę edycję bardzo wartościową, a lekturę niezwykle interesującą.

             Praca składa się z dwu części. Pierwsza część pracy o charakterze syntetycznym daje zwięzłe omówienie nowej sytuacji pastoralnej powstałej na skutek opanowania Śląska Opolskiego przez Armię Czerwoną w 1945 r. oraz zapoczątkowania tu polskiej rzeczywistości państwowej i konsekwencji z tego wynikających dla Kościoła na Śląsku Opolskim – wojenne dramaty ludności, zniszczenia kościołów i martyrologia duchowieństwa, wymiana znacznej części ludności i duchowieństwa diecezjalnego oraz zakonnego i problemy z tym związane oraz kwestia ustosunkowania się do nowej sytuacji pastoralnej zwierzchności kościelnej na tym obszarze: dotychczasowej, wrocławskiej (niemieckiej) u schyłku jej funkcjonowania oraz nowej, polskiej zwierzchności kościelnej – ustanowionej przez prymasa Polski, kard. A. Hlonda w 1945 r. Administracji Apostolskiej Śląska Opolskiego.

            Druga bardziej obszerna część pracy o charakterze analitycznym zawiera szczegółową prezentację omówionych zagadnień w rozpisaniu na poszczególne parafie i dekanaty Administracji Apostolskiej Śląska Opolskiego w latach 1945–1946, a więc: wykazy parafii w poszczególnych dekanatach i przynależących do nich miejscowości oraz zmiany ich nazewnictwa, ich zmieniająca się liczebność w związku z fluktuacją ludności, dane dotyczące duszpasterzy parafialnych i zmiany personalne w tym zakresie, powojenną fluktuację duchowieństwa w poszczególnych dekanatach i szczegółowy bilans szkód wojennych w każdym z dekanatów, a wreszcie wykazy placówek zakonnych w każdym z dekanatów oraz przybliżenie problemów duszpasterskich w pierwszych miesiącach powojennych. Całość, starannie udokumentowana, posiada bardzo rozbudowany i szczegółowy aparat przypisów, rozszerzający i precyzujący informacje zawarte w tekście i ułatwiający korzystanie z tej publikacji.

            Praca wypełnia lukę dotyczącą tego okresu dziejów Kościoła na Opolszczyźnie w dotychczasowej historiografii Śląska i ma dużą szansę stać się znaczącym przyczynkiem do lepszego poznania najnowszych, ale ciągle jeszcze zbyt mało znanych dziejów naszego regionu. I z tego też względu wydaje się być ważna nie tylko dla duchownych diecezji opolskiej czy historyków zajmujących się profesjonalnie dziejami Śląska, ale i dla zwykłych mieszkańców Opolszczyzny, którzy interesują się historią swojej „małej ojczyzny”.  

Dekanate und Pfarrgemeinden der Apostolischen Administratur für das Oppelner Schlesien
      in den Jahren 1945–1946        
    Die Bearbeitung und Veröffentlichung der Daten aus der Umfrage, die der Apostolische Pronotar Dr. Bolesław Kominek, der erste Administrator der 1945 neu gegründeten Apostolischen Administratur für das Oppelner Schlesien, am 9. September 1945, am Tage seiner Amtseinführung in Opole (Oppeln), versandte, ist ein besonders wertvolles Material, welches ermöglicht, die Ereignisse in den ersten Monaten nach dem 2. Weltkrieg in diesem Teil Schlesiens zu verfolgen.

            Die Fragen der Umfrage, welche an Dechanten (Dekanats-Erzpriester) und mit Pflichten der Dechanten betraute Priester gerichtet war, waren sicherlich früher sorgfältig vorbereitet und konsultiert. Dadurch, dass der Buchautor diese Aussagen um Quellenmaterialien aus staatlichen und kirchlichen Zentralarchiven sowie aus Pfarrarchiven ergänzte, war es möglich, die Betrachtung der Ereignisse im Vergleich zu der Frist, die den Dechanten für das Ausfüllen der Umfrage gesetzt wurde, auf weitere Monate im Jahre 1945 und 1946 auszudehnen. Dadurch entstand kein statisches, sondern ein dynamisches Bild davon, wie damals eine neue soziale und gesellschaftliche Realität im Oppelner Schlesien entstanden ist.

            Die katholische Kirche, die hier seit Jahrhunderten und mindestens seit Reformation und Rekatholisierung um die Hälfte des 17. Jh. bestand, wurde jetzt völlig umgestaltet; sie änderte ihre lebendige Struktur: es gingen weg, siedelten über oder wurden vertrieben Leute, die die Kirche in diesem Gebiet seit Jahrhunderten aufbauten und hier lebendige, mannigfaltige religiöse und kirchliche Traditionen bildeten. Es blieben hier und da  Priester-Seelsorger oder einzelne Familien, aber eigentlich ist nur die „Kirche“ in ihrem materiellen Umfang übrig geblieben: kirchliche Bauten und Pfarrgebäude, Kapellen, Figuren und Straßenkreuze, die ja in diesem Teil Schlesiens so oft vorkommen und der Landschaft einen besonders katholischen Charakter verleihen. Übrig geblieben sind auch kirchliche Strukturen, Pfarrgemeinden und Grenzen der Dekanate. Dieses Gerüst der Kirche wurde jedoch sehr schnell mit neuem Leben, mit neuem Gewebe gefüllt – mit Menschen, die nach mehreren Hundertkilometern hier ihre neue Heimat finden mussten, und das, was sie hier erwartete, was sie vererbten, ermöglichte ihnen sich auf bisher fremdem Boden daheim zu fühlen und heimisch zu werden. Diese Arbeit, die aus zwei Teilen besteht,  legt all dies nahe.

            Der erste, kürzere Teil vom synthetischen Charakter zeigt den historischen Hintergrund der Themenstellung und bespricht in kurzer Form die Probleme der katholischen Kirche im Oppelner Schlesien nach der Besetzung der Region durch die Rote Armee in der ersten Hälfte des Jahres 1945 und während der ersten Monate (bis Ende 1946) der polnischen Hoheit. Konsequenzen dieser Änderungen für die kirchliche Gemeinschaft im Oppelner Schlesien waren zuerst Kriegsdramen der Bevölkerung, Zerstörung von Kirchen, das Martyrium der Geistlichen und nach Ende der Kriegshandlungen der Austausch eines bedeutenden Bevölkerungsteils und der Geistlichkeit sowie die damit verbundenen Probleme und endlich die Änderung der kirchlichen Obrigkeit in diesem Gebiet – die bisherige Breslauer (deutsche) Kirchenobrigkeit wurde durch die neue, polnische Apostolische Administratur für das Oppelner Schlesien ersetzt, welche Primas von Polen Kardinal A. Hlond im August 1945 aufgrund auβerordentlicher Vollmachten des Apostolischen Stuhls gründete und welche sich der schwierigen Aufgabe stellte, den neuen pastoralen Bedürfnisse im Oppelner Schlesien in der Nachkriegszeit abzuhelfen.

            Der zweite, umfangreichere Teil der Arbeit vom analytischen Charakter beinhaltet eine detaillierte Darstellung der oben beschriebenen Themen, nach Dekanaten und  einzelnen Pfarrgemeinden der Apostolischen Administratur für das Oppelner Schlesien geordnet, d.h.: Verzeichnisse der Pfarrgemeinden in jedem Dekanat mit dazugehörigen Ortschaften sowie Änderungen deren Namen, Angaben über die Gläubigenzahl in jeder Pfarrgemeinde im Zusammenhang mit den Vorfront- und Nachkriegsmigrationen der Bevölkerung, Angaben über Pfarrgeistliche und personelle Änderungen in diesem Bereich, über den Austausch der Geistlichen nach dem Krieg, detaillierte Bilanz der Kriegsschäden in jedem Dekanat und endlich Verzeichnisse der Klöster sowie Schilderung der seelsorgerischen Probleme in den ersten Nachkriegsmonaten in jedem der besprochenen Dekanate. Das Ganze, versehen mit umfangreichen Fußnoten (3000), Kommentaren, Erläuterungen des Autors und Biogrammen der Geistlichen, zeigt nicht nur den allgemeinen Zustand der Kirche im Oppelner Schlesien, sondern auch die Lage der einzelnen Pfarrgemeinden. Der Zustand der Kirche wird nicht nur im Durchschnitt, sondern in der ganzen historischen Wechseldynamik dargestellt.

            Aus diesem Grunde kann die vorliegende Arbeit, die eine Lücke in der Geschichte der katholischen Kirche im Oppelner Schlesien füllt, zu einem bedeutenden Beitrag werden, der ein besseres Verständnis der neuesten, aber immer noch wenig bekannten Geschichte dieser Region ermöglicht.