Preludium do "Gala Leopold 2011"
Chrząszczyce 26 lutego 2011 rok

powrót

Pierwsi,  którzy zostali wyróżnieni statuetką Leopolda za pracę na rzecz mieszkańców  naszej gminy Prószków.
 Poznamy ich bo w ręce trzymają "prószkowskie oskary" - Leopoldy

od lewej: Arnold Kuc - w kategorii; przedsiębiorczość i gospodarka , Józef Kochanek - w kategorii działalność społeczna, Ingeborga Odelga - w kategorii kultura, oraz pośmiertnie ks. Erhard Heinrich za odkrywanie dziejów Prószkowa .
 

Tak wyglądają statuetki "Leopold 2009"
 

Krzysztof Drygała - artysta, autor statuetki
 

26 lutego 2011 roku w Chrząszczycach „Pod Różą” – po raz drugi w naszej historii,   będą rozdawane „Prószkowskie Leopoldy” – takie regionalne „Oskary”. Patronem tego wyróżnienia jest wielce zasłużony dla miasta Prószkowa Leopold- ostatni hrabia (graf), znakomitego rodu Proskowskich.  Poległ  w pojedynku z hrabią Zedlitz (1769) 

    Hrabia   Zedlitz - potomek znanych w XIV i XV wieku raubritterów – rycerzy rozbójników, których na Śląsku nie brakowało, działali w rejonach zwykle górzystych i  stanowili plagę. Baczny obserwator może jeszcze dziś podczas podróży Zgorzelec – Hünfeld, .zobaczyć po obu stronach autostrady na wzniesieniach liczne pozostałości - ruiny zamków wielu raubritterów,

 Poznaliśmy rękę, która w pojedynku zadała śmiertelny cios Leopoldowi, zapoznajmy się też z genealogią naszego patrona, poznajmy jego antenatów.
 

Genealogia sławnego rodu Proskowskich, wielce zasłużonego dla Śląska i samego miasta Prószkowa, sięga początków drugiego milenium. Pierwsze informacje mamy o żyjącym w około 1286 roku Stanimirze (Stanisławie) -kasztelanie raciborskim, a 17 Novembri 1295 A.D. wymienia się Pruscovici  jako wieś przynależną  do civitas Opoliensis.  22 Novembry 1311 wymieniono w  dokumentach Beldo von Proskov.
 

  W moim archiwum znalazłem bardzo ciekawą książeczkę (spięty maszynopis) materiały zebrane przez ks.  Dr. Knossalla byłego proboszcza z Radzionkowa, zatytułowane jako ”Die Chronik Proskau” Sądząc po datach, maszynopis powstał dopiero w 1946 roku, ale zawiera bardzo interesujące informacje w tym temacie.

   W 2002 roku wydano książkę –( Drukarnia Św. Krzyża w Opolu) – dawno zapomniane informacje dotyczące naszego Opola, a spisane w 1863 roku, przez Franciszka Idzikowskiego „Geschichte Der Stadt Oppeln” w tłumaczeniu Alfonsa Skoberly.

Postanowiłem porównać fakty i wydarzenia podane przez obu autorów, i poznać w miarę dokładnie genealogię rodu Proskowskich, korzystając przy okazji również z innych źródeł ogólnodostępnych.

 

1250 , 1286 ?  - Stanimir vel Stanislaus  

  Pierwszą najbardziej zagadkową informacje podaje ks. Knossalla: 1250 Stanislaus – syn piastowskiego księcia Mieszka – on wybudował zamek w Proskau. Jego następcy nazywają się: von Proskau, Proscov, Prosco, Pruskowsky.    W historii: „Zamki i Pałace Opolszczyzny” obok Prószkowa zapisano:. Stanimir (1286) – kasztelan raciborski.

 Księstwem śląskim, raciborskim, opolskim i od 1210 krakowskim władał  Mieszko Plątonogi (1163-1211) (Plątonogi - kaleka).  Mieszko - syn Władysława II Wygnańca, urodzony na zamku w Altenburg - Turyngia, gdzie przez wiele lat mieszkał u boku matki Agnieszki z austriackiego rodu Babenbergów, wnuczki cesarza, Henryka IV. W 1163 roku po interwencji cesarza został osadzony na Śląsku (ojcowiźnie)  a po sporach o władzę ze swoim starszym bratem Bolesławem, uzyskał osobną dzielnicę raciborską.  Z tej linii wywodzi się Mieszko II Otyły, który w latach 1230-1246 występuje jako książę opolsko–raciborski.
    Jako jedyny Mieszko z tych lat, może być domniemanym ojcem Stanimira vel Stanisława założyciela dynastii Proskowskich - zakładając, że  informacja "syn piastowskiego ksiecia" podana przez Knossallę,  jest prawdziwa.


1311 Beldo von Proskov
  - Takie nazwisko wymienia się  pod datą : 22 November A.D.1311
1312 Rycerz Otto von Prusko
 

 W roku 1312 wymienia się rycerza Otto von Prusko, tego samego roku,  Proskau - występuje w dokumentach Archidiakonatu Opoliensis przy Denarius Sancti Petri.    (Denarius Sancti Petri -  Peterspfennig - świętopietrze - danina płacona od głowy - na rzecz papiestwa, wprowadzona za rządów Mieszka. I. )           
 

1319 Buziwoy von Proscov
1333 Baldon von Pruscov


1336 Beldo de Prosco –   
Dokument wystawiony  dnia : 28 Aprilis A.D. 1336 przez Bolka II Opolskiego w którym zezwala swemu scribo (pisarzowi i sekretarzowi) na wydobywanie złota oraz nadaje mu w posiadanie okoliczne ziemie. Legenda mówi o istnieniu kopalni złota, ale to chyba o odkrywkowe kopalnie rudy żelaza chodziło. Historycy sugerują, że  dokument księcia Bolka II dał podstawy, iż od XIV w. Prószków dla rodu Proskowskich był siedzibą  późniejszej bogatej i wpływowej dynastii.


1343 Beldo de Proscov
opoliensis arbitra  (sędzia opolski)

1350-1364  Boldo de Proscov  -Magister Advocatus de Vratislaviensis consistorium


1363 -1383 Merson von Proscov
1402-1403 Adam von Proscov
1419-1425 Otto von Prosce
1443 Janko von Proscow

1457-1484 Johann von Proskowsky – schreiber und rat in Oppeln (pisarz i radca w Opolu)
1486-1513 Johann (starszy) von Proskow et Falkenberg - conjugum Hedwigis de Zettritz
(
Falkenberg - Niemodlin,  żonaty z Jadwigą, panią z rodu Zettritz  - Zettritz to stary dolnośląski ród,  byli właściciele Wałbrzycha)
 

1486-1508 Johann (młodszy) – kanclerz księstwa Opolskiego zmarł 9/10/1508 jego doczesne szczątki złożono w kościele Minorytów w Opolu (obecnie kościół O.O. Franciszkanów).
 

1491-1497  Jakuss z Proskova  ( zapis po czesku – w tych latach Śląsk należał do króla Węgier, Macieja – był jednocześnie  kością niezgody pomiędzy Czechami a Polakami)

 

1494    Mikolass  Pruskowsky  (Nikolaus)

 

1528-1532 Johann Pruskowsky - radca  księcia
ostatniego ksiecia z rodu Piastów, księcia opolskiego Jana II Dobrego (1497-1532)

1527-1531 Valentin von Pruskowsky  Hauptman von Neustadt  (Hetman w Prudniku).

1547-1584 Georg IV von Proskowsky et Altenburg et ltz, ) conjugum Ursula de Lobkowitz 

Żona  Ursula z rodu Lubkowitz - księżna –Fürstin, zmarła 15/10/1579.  W roku 1563 włoscy architekci zbudowali zamek (styl Renesans), który  podczas wojny trzydziestoletniej 1618-1648 przez Szwedów został spalony. Odbudowany w 1677 roku. Głównym architektem był Włoch Jan (Giovanni) Seregno,   W 1575 r. buduje się nowy kościół w Prószkowie pod wezwanie Św. Georga - (kościół w 2009 roku otrzymał nowy dach - parocho Pruskoviensis  Andreas Hanich 2007).
   O Jerzym Proskowskim  w 1863 r.  Franciszek Idzikowski w „Geschichte Der Stadt Oppeln” napisał: :....Żydzi w Opolu osiedlili  się już w 1396 roku. W 1557 r. na Śląskim Zjeździe Krajowym  Ferdynand I
Sacri Imperii Romanii. ( cesarz Świętego Cesarstwa Rzymskiego z dynastii Habsburgów) zaproponował by z kraju Żydów wypędzić „bo są niewierzący, twardego karku i nieużyci” i tak w następnych latach Żydzi zostali wypędzeni.  Jednak w 1582 roku (po 25 latach) była skarga, że hrabia Jerzy Proskowski trzyma jeszcze Żydów w swojej posiadłości w Białej k/Prudnika.

1570-1590 Johann IV von Pruskowsky Starosta krajowy księstwa opolskiego i raciborskiego, radca i kanclerz Kamery Śląskiej

1584-1625 Johann Christoph I von Proskau, Starosta Krajowy, Radca Kamery Cesarza (Sacri Imperii Romanii.) Świętego Cesarstwa Rzymskiego,  hetman księstwa: głogowskiego, opolskiego i raciborskiego.

  W „Geschichte Der Stadt Oppeln”  Idzikowski pisze: W latach 1607-1619 Johann Christoph Proskowski pełni rolę starosty krajowego. Gdy w 1611 roku we Wrocławiu cesarz Maciej (następca Ferdynanda I) odbiera hołd stanów śląskich - 18 września, na czele opolskich stanów, stał starosta Johann Christoph Proskowski, Towarzyszyła mu szlachta, baronowie (na Korfantowie, Strzelcach i Lublińcu),  trębacze ze złoto- niebieskim proporcem. Wszystkie osobistości w białych atłasach i białych serdakach a konie w liczbie 188 ozdobione żółtymi i niebieskimi piórami.

   1619 następcą cesarza Macieja zostaje cesarz Ferdynand II, który zwalnia Johanna Christopha Proskowskiego z funkcji starosty krajowego, po trzech latach (30 maja 1622) wraca do dawnej godności. Zmarł 19/09/1625

 

1625-1671 Anton Christoph von Proskau  -  Radca królewski – cesarski:  Camery Sacri Imperii Romanii V-ce prezydent Kamery na Górnym i Dolnym Śląsku.  Jemu w 1644 roku wojska szwedzkie spaliły Prószków i zamek Proskowskich.

 

1671-1701 Georg Christoph I von Proskau.  Hrabia Sacri Imperii Romanii.  Tajny radca cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego Habsburgów cesarza  Leopolda I .Dwukrotnie żonaty.  I Maria Rebeka von Stubenberg,  II Marie Rozalie hrabina von Thorn  ( Toruń)

Potomstwo z II małżeństwa: Antonius Christoph,  Erdman Christoph,  Georg Christoph II,  Sidonie Elisabeth,  Caroline Maximiliane,  Marie Beate

 Jego dokonania:  1677- odbudował spalony przez Szwedów w 1644 roku zamek, 1689- fundator budowy drugiego kościoła w Prószkowie, oraz szpitala, 1696- twórca prószkowskiego i chrzelickiego majoratu.

  Majorat :ordynacja przewidująca dziedziczenie majątku ordynackiego przez najstarszego syna lub krewnego w przypadku braku potomków lub majątek tak odziedziczony; także sposób dziedziczenia majątku poprzez najstarszego potomka, bez możliwości dzielenia przedmiotu dziedziczenia. źródło Wikipedia)


 
Zmarł 15/09/1701 na Galicji (Przenicień).  W 1696 roku Jerzy Krzysztof Prószkowski był właścicielem 138 dóbr, z których 46 znajdowało się na śląsku pozostałe w Austrii. Sprowadził na swoje dobra wielu rzemieślników i artystów z Włoch. (Molitore, Venatore, Sartore). Wielu osiedliło się  w okolicy -Domecko, Płucnik, Chrzowice  nowo powstałych wsiach ( Neuhammer - Nowa Kuznia). Patrz archiwum parafia Chrzabcitz.

 

1679-1733 Georg Christoph II von Proskowsky, Hrabia Sacri Imperii Romanii. Urodzony 17/04/1679  spadkobierca  wielu dóbr  i przywilejów swojego ojca Georga Christopha I,  które w 1730 roku stracił. 

 

1701 1741 Antonius Christoph von Proskau Hrabia Sacri Imperii Romanii. (Świętego Cesarstwa Rzymskiego). Pan na dobrach: Prószków, Chrzelitz, i wielu innych. Tajny radca cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego Habsburgów – (cesarzowej Marii Teresy).
 
V-ce prezydent Kamery na Górnym i Dolnym Śląsku.

    1741 koniec wojny  o Śląsk -  "perłę w koronie Habsburgów”  pomiędzy cesarzową Marią Teresą i królem Prus  Fryderykiem Wielkim Hohenzollernem.
 

10 kwietnia 1741r.  decydująca  bitwa pod Małujowicami - Mollwitz i koniec panowania Habsburgów na Śląsku.   7 listopada 1741 we Wrocławiu  Stany Śląskie uznały, że w konflikcie o Śląsk cesarzowa Maria Teresa nie ma już szans na zwycięstwo z Fryderykiem  II.  Postanowiły złożyć uroczysty hołd nowemu władcy.  Antonius Christoph von Proskau, hrabia Sacri Imperia Romanii,   wyłamał się ( prawdopodobnie jako jedyny) i  nie uznał nowego króla. Z tego też powodu zmuszony został do opuszczenia rodzinnych stron  i uciekł do Wiednia, gdzie wkrótce zmarł.  

 

1741- 1751 Erdman Christoph (brat Antoniusa Christopha)  - noszący tytuł: Hrabia Sacri Imperii Romanii  przejmuje dobra prószkowskie

 

1751-1769 Leopold (syn Antoniusa Christopha) Graf von Proskau (hrabia proskowsky -  już nie Sacri Imperii Romanii) następca Erdmana.

 Hrabia  Leopold kontynuował dzieło swojego dziadka Georga Christoph I.
 Prowadził i utrzymywał szpital, wspierał fundacje dla biednych, chorych i starych. Wspierał także finansowo Kolegium Jezuickie. W grudniu 1741 roku Śląsk znalazł się pod panowaniem Hohenzollernów, a hrabia
Leopold w odróżnieniu od swego ojca ,Antoniusa Christopfa  który służył na dworach Habsburgów, cesarzowej Marii Teresie - złożył przysięgę hołdowniczą królowi Prus Fryderykowi II

   .W 1763 roku założył słynną w Europie i na świecie fabrykę fajansu, ale okres jej rozkwitu przypadł dopiero w czasach kolejnych właścicieli. Po 90 latach prosperity w 1853 roku wybucha pożar i fabrykę zamknięto. .

10 maja (? Kwietnia) 1769 roku we Wrocławiu poległ w pojedynku z hrabiem Zedlitz, o którym wspomniałem na wstępie. Leopold zmarł bez potomstwa.

Taki był koniec wielkiego rodu Proskowskich.

 

1769-1770 Następcy (córka) Georga Christopha I-  Caroline Maximiliane von Proskow - conjugum ,(zamężna - zaślubiona) z księciem Karolem Maximilianem von Dietrichstein

 1770 – syn Caroliny  i Karola – (został zmuszony   do sprzedaży – informacja nie jest sprawdzona). Sprzedał wszystkie prószkowskie dobra rządowi pruskiemu za 333 333 i 1/3 dukata. Ponieważ 1/3 dukata – jako jednostka monetarna w państwie pruskim nie istniała – sprzedający myśleli, że z tego powodu do transakcji nie dojdzie, ale król pruski, któremu bardzo zależało na kupnie Prószkowa, wydał specjalny edykt i w 1783 roku  wprowadzono w państwie pruskim nową jednostkę monetarną 1/3 dukata. 

 Zakup został dokonany a  Prószków  zaczyna  nowy - też bardzo interesujący - etap w  historii!
 

pozdrowienia z folwarku rudolf

 

 
Przy opracowaniu chronologii  wykorzystano materiały:
"Die Chronik Proskau"  Knossalla
"Geschichte Der Stadt Oppeln bis 1863" Franz Idzikowski
"Śląskie Zamki i Pałace" praca zbiorowa  pod redakcją  D.R Emmerling
"Dzieje Śląska w datach" A.A. Gallas
"Oppeln" 1926  von Friedrich Kaminsky
Wikipedia -encyklopedia.

powrót

Odwiedzin ogółem: 005844 Odwiedzin dzisiaj: 1

Ilość osób on-line: 1