"O Wzgórzu
Akademosa"
29 maja 2014r. w Sali Rycerskiej na zamku prószkowskich w Prószkowie |
||
powrót | ||
Uniwersytet Opolski. Samorząd Województwa Opolskiego, Powiat Opolski i Miasto Prószków zaprosiło do wspólnego stołu liczący się świat nauki (szeroko pojętej agrokultury) z kraju i zagranicy, najważniejszych przedstawicieli naszych władz wojewódzkich, oraz osoby zainteresowane, aby wspólnie porozmawiać na temat : "Jak przywrócić Królewski Instytut Pomologiczny w Prószkowie do życia" | ||
Od lat pani burmistrz Róża Malik i starosta Powiatu Opolskiego Henryk Lakwa czynią kroki, aby przywrócić do świetności to wyjątkowe miejsce - Dumę Naszej Gminy | ||
Dzięki środkom z funduszy europejskich na lata 2014-2020 istnieje możliwość utworzenia na terenie byłego Królewskiego Instytutu Pomologicznego - nowe - "Centrum szkoleniowo-badawcze dla potrzeb rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego" pod auspicjami i kierownictwem Uniwersytetu Opolskiego | ||
Zaproszono również i mnie (dziękuję) na to spotkanie (konferencję) pn. | ||
"Prószkowska Pomologia wczoraj , dziś i jutro" | ||
Główny cel to promocja i przedstawienie możliwości Prószkowa, jego historię i rozwiązanie na przyszłość. | ||
29 maja 2014r. uczestniczyłem (z wielkim zainteresowaniem) w debacie "Prószkowska Pomologia wczoraj" powiązana z historycznym wydarzeniem "Otwarcie Biblioteki starodruków Królewskiego Instytutu Pomologia" w Prószkowie. | ||
Zdarza mi sie czasem dotykać starodruków,
ale zobaczyć i dotykać w jednym miejscu
tyle historii i to w mojej gminie Prószków - to
było niesamowite wrażenie. Nie mam pojęcia jakim
cudem tyle skarbów przeżyło II Wojnę Światową!?
Ta skarbnica zapisanej wiedzy dziś może być
materiałem dla kilku habilitacji i wielu
prac magisterskich. |
||
I tu w imieniu zainteresowanych historią naszego
Heimatu składam na ręce pana Henryka
i jego pomocników, którzy przyczynili się do
reanimacji tego księgozbioru : |
||
Serdecznie dziękuję! | ||
Spotkanie w Sali Rycerskiej rozpoczęło się od powitania zaproszonych gości, ze szczególnym wyróżnieniem prof. Gerda Groeninga (Humbold Uniwersytet Berlin) którego dokonał gospodarz Starosta Henryk Lakwa a następnie przedstawił nam bogatą historię Pomologii. | ||
Lista zaproszonych gości jest bardzo długa (chociaż nie wszyscy dotarli). | ||
Stefan Warzecha-Przewodniczący Rady Powiatu
Opolskiego, |
||
prof. Gerd Groening po prawej Krzysztof Wysdak |
||
Starosta Powiatu Opolskiego Henryk Lakwa | ||
Ponieważ uważam za celowe aby moi internauci poznali trochę szczegółów - z czego możemy być dumni - szczególnie ci, którzy z urodzenia lub z zamieszkania, związani są gminą Prószków i okolicą - informacje przekazane nam przez Pana Starostę podaję bez skrótów. | ||
Henryk Lakwa Starosta Opolski (informacje bez skrótów, dla internetu wprowadzone tylko pewne dodatki graficzne) | ||
Miejscowość Prószków, a przede wszystkim sam
instytut, leży w zdrowej okolicy w powiecie
opolskim. Wokół rozciągają się lasy iglaste,
które na południowy zachód sięgają aż po
Pradziada i Kotlinę Kłodzką, oferując
fascynujący widok aż do w/w miejsc; również
dolina Odry z bazaltowym kręglem Góry św. Anny,
u podnóża której uprawiane są owoce na wielką
skalę, oferuje przepiękne widoki krajobrazu. |
||
Instytut jest oddalony od miejscowości Prószków
o 2 km, a od miasta Opola o 11 km. Leży on 185 m
nad poziomem Bałtyku; 50 stopni 30 minut
szerokości północnej i 30 stopni 30 minut
długości wschodniej. |
||
Między Opolem a Prószkowem kursuje autobus
pocztowy, który z Prószkowa wyjeżdża o 6 rano i
o 13.35 po południu do Opola, i ten sam o 9 do
południa i o 6 wieczorem sprzed cesarskiego
urzędu pocztowego w Opolu do Prószkowa. |
||
Prószków posiada urząd pocztowy i telegraficzny,
seminarium nauczycielskie, szkołę dla leśników,
instytut mleczarski, cesarskie nadleśnictwo,
domenę królewską, parafię katolicką i
ewangelicką. |
||
Tak zostało opisane w wydanych w
1903 r. w „Wiadomościach o Królewskim Instytucie Pomologicznym w Prószkowie„ miejsce, które jest powodem dzisiejszego spotkania |
||
Otwarte, połączone ze światem, pracujące na
rzecz nauki i ku pożytkowi ludzi. Prowadzące
wymianę naukową poprzez wysyłanie swoich
opracowań do ważnych ośrodków badawczych w
Europie i USA (mamy na to dowody – publikacje z
Pensylwanii). |
||
autorem jest syn Gustawa Stolla - prof. dr Rudolf Stoll, |
własność: Irmgard Lichy-Lűbeck
- podarunek: dla Marioli Krok - Folwark (fotokopia R.Z) |
|
Sam Instytut został otwarty 1 października 1868 r na podstawie zarządzenia ministra ds. rolnych. Pierwszym
dyrektorem został
Gustav Stoll
- twórca i budowniczy instytutu. |
||
Główne zadania nowej placówki to:
-
dostarczanie dobrze
wykształconych i rzetelnie opisanych drzew i
krzewów na potrzeby gospodarstw sadowniczych,
-
prowadzenie prac
badawczych,
-
kształcenie na poziomie
podstawowym i wyższym w zakresie ogrodnictwa,
-
aklimatyzowanie roślin
owocowych: drzew, krzewów i winorośli. |
||
Statut nadany w roku
założenia bardzo szczegółowo określał urządzenie
całego areału. Miały się tam znaleźć: |
||
1. Szkółka drzew owocowych
dla właściwie oznaczonych wszystkich gatunków, z
drzewami owocowymi, jagodami,
orzechami i winoroślą, 2. Owocowy ogród wzorcowy, 3. Park owocowy w celu nauki
przycinania drzew, 4. Arboretum, 5. Pędownik dla drzew
owocowych i winorośli, 6. Ogród warzywny, 7. Stacja doświadczalna do
konserwowania przerobu owoców. |
||
W celu ochrony przed
wiatrami z północy został zasadzony szpaler
drzew na granicy działek należących do Instytutu
(do dzisiejszego dnia szpaler ten zwany przez
miejscowych „Anlagą” łączy
Prószków z Pomologią). |
||
Szczegółowo opisano także
warunki nauki i pobytu studentów w Instytucie. Nauka odbywała się w cyklu
dwuletnim (wyższym) i trzyletnim (podstawowym).
Przy rekrutacji wymagana była tzw. Mała Matura. |
||
W ramach przedmiotów
ogólnokształcących nauczano: botaniki, chemii, fizyki,
mineralogii, zoologii, matematyki i rachunków, a przedmiotów zawodowych
m.in.: ogólnej budowy roślin,
sadownictwa, pielęgnacji drzew owocowych,
pomologii (nauki o owocach) użytkowania owoców,
przycinania drzewek, uprawy winorośli,
warzywnictwa, uprawy roślin przemysłowych,
urządzania parków, geometrii wykreślnej i
rysowania z
natury, geodezji i prac niwelacyjnych. |
||
Istniały również przedmioty
dodatkowe takie jak: księgowość, pszczelarstwo i
hodowla jedwabników. |
||
Dla uczniów mających braki,
przybyłych z innych państw lub małoletnich
przewidziano semestr wyrównawczy. Opłaty za semestr wynosiły w
pierwszym roku 30 talarów za kurs podstawowy i
40 talarów za wyższy. Dodatkowo za internat,
ogrzewanie i oświetlenie, łóżko i pościel
7 i ½ talara na semestr z góry. Za
wyżywienie studenci nie płacili, ale byli
zobowiązani do pracy w ogrodzie i przy
zwierzętach. |
||
Ważnym powodem umieszczenia
Instytutu w Prószkowie była Królewska Akademia
Rolnicza powołana w 1847 r. z jej dorobkiem
naukowym i praktycznym. Część docentów
dochodziła na zajęcia na Pomologię. Ukończenie
Instytutu było honorowane dyplomem, na którym
podpisywali się dyrektor Instytutu i rektor
Akademii. |
||
Uczelnie w Berlinie i we
Wrocławiu pozazdrościły Prószkowowi najstarszego
na Górnym Śląsku ośrodka akademickiego i w roku
1881 ( dzięki ich wpływom ) Królewska Akademia
Rolnicza w Prószkowie została rozwiązana. Część
jej pracowników naukowych i zbiorów została
przeniesiona na uczelnie we Wrocławiu i w
Berlinie. Część biblioteki z zakresu pomologii i
innych przedmiotów wykładanych w Instytucie
została przeniesiona z zamku do biblioteki w
głównym budynku Pomologii. |
||
Poza studiami prowadzone
były na przełomie wieków różnego rodzaju kursy.
M.in.: Dla inspektorów szkolnych –
jak prowadzić ogródki przyszkolne Dla dróżników, jak dbać o
drzewa przydrożne Dla powiatowych inspektorów
budowlanych Kurs przycinania drzew dla
ogrodników i rolników Kurs sadowniczy dla leśników Kurs dla pań domu, których
nie stać na ogrodnika Kurs na temat chorób roślin |
||
Kurs wyrobu wina
porzeczkowego i jagodowego Kurs wyrobu wina owocowego Kurs dla przyszłych leśników
( dla uczniów szkoły leśnej w Prószkowie) Kurs dla przyszłych
nauczycieli (dla seminarzystów z Prószkowa) |
||
Ponadto prowadzono wykłady wyjazdowe, prace
rzeczoznawców, określanie gatunków drzew, udział
w wystawach rolniczych, usługowe wyciskanie
soku, pośrednictwo pracy dla wyszkolonych
ogrodników, oprowadzanie po Instytucie
wycieczek. |
||
W 1892 r na emeryturę przeszedł dr Gustav Stoll,
a dyrektorem został jego syn prof. dr Rudolf Stoll, który prowadził placówkę aż do roku 1911.
Głównym jego zadaniem była obrona Instytutu
przed próbami jego przeniesienia w inne miejsce
i likwidacji placówki w Prószkowie. Po
zabezpieczeniu pracy Instytutu przeprowadzono
niezbędne zmiany w programie nauczania –
skrócono go o 2 semestry, jednak ilość i zakres
kursów nie uległa zmianie. Jako uzupełnienie
inspektów ogrzewanych końskim obornikiem,
pojawiły się szklarnie. |
||
Poza badaniem roślin przeprowadzano badania
technik ogrodniczych, np. zachowanie się różnych
rodzajów szkła w inspektach i szklarniach. Innym
ciekawym eksperymentem była budowa dwóch pergoli
i pomalowanie jednej na biało i drugiej na
czarno - oczekiwano, że na czarnej owoce będą
szybciej dojrzewały z powodu absorbcji ciepła.
Doświadczenie pokazało, że jest jednak inaczej -
to na białym szybciej następowały biologiczne
procesy. |
||
Pan Starosta wspomniał również o słynnych truskawkach Königin Luise historische, frűhe Erdbeeren, wyhodowanych w końcu XIX wieku w Prószkowie. Dziś rozmnożone w całej Europie - w Polsce nie do kupienia. Ale według najświeższych informacji od początku tego tygodnia(dzięki rodzinie Lakwa) rosna juz na plantacji państwa Lakwa - rozmnożymy je na cały Śląsk. R.Z. | ||
Königi Luise - dzieło prószkowskich botaników ze Wzgórza Academusa | ||
W 1911 r. dyrektorem został radca
Otto
Schindler, który przeprowadził ośrodek przez
czas wojny i plebiscytu. Po powołaniu Schindlera
na dyrektora Wyższej Szkoły Ogrodniczej w
Pillnitz, na jego miejsce w 1922 r. powołano
Heinricha Zeiningera, dotychczasowego dyrektora
Ogrodu Królewskiego w Poczdamie. |
||
W roku 1923 Instytut został wcielony do Śląskiej
Izby Rolnej a w 1924 r. odchodzi dyrektor
Zeininger.
Dzięki wsparciu finansowemu ze strony rządu i
Izby Rolnej nastąpiło odnowienie istniejących
obiektów, budowa nowych i wymiana wyposażenia. W
1928 r. powstały nowe trzynawowe szklarnie o
powierzchni 800 m2 i dwie nowe szklarnie dla
ogórków. |
||
W 1931 r. powstały w części warzywnej nowe
obiekty, została rozbudowana sieć elektryczna,
powstały ogrody kwiatowe, a Prószków zaczął
specjalizować się w uprawie chryzantem. Był też
miejscem, w którym odbywały się światowe wystawy
tych kwiatów. |
||
W latach 30 XX wieku na terenie Pomologii
powstała stacja ornitologiczna znana w całej
Europie.
Z żywych do dziś sukcesów Pomologii możemy
wymienić 2 rodzaje podkładek pod jabłonie,
oryginalne odmiany brzoskwiń i słynne truskawki
Koenigin Luise, wyhodowane przez dyrektora
Instytutu Franza Goeschke w 1905 r., do niedawna
jeszcze występujące w przydomowych hodowlach na
terenie byłego NRD. |
||
Królewski Instytut Pomologiczny był miejscem
pracy naukowej i wychowawczej, miejscem spotkań
dla ludzi ciekawych świata i żądnych wiedzy z
całej Europy - świadczą o tym wpisy na listach
studentów i zakres biblioteki Akademii i
Instytutu. To tutaj propagowano zdrowy stylu
odżywiania, pokazywano dobre przykłady
współpracy nauki, rolnictwa i gospodarki.
Pomologia w Prószkowie to miejsce kształtowania
gustów poprzez architekturę budynków i urządzeń
ogrodowych. To prawdziwe wzgórze Akademosa, choć
nigdy tej nazwy nie było temu miejscu dane
używać. |
||
Po interesujących informacjach wygłoszonych przez pana starostę, Henryka Lakwę, głos zabrał prof. Gerd Gröning (Humbold Uniwersytet Berlin) | ||
Właśnie - Król Prus zazdrościł nam w Prószkowie prężnie działającego ośrodka naukowego - zabrał go do Berlina i to był początek, że Prószków do dziś został małym miasteczkiem. Ale historia kołem sie toczy ........wykorzystajmy szansę | ||
tematy, które referował prof. Gerd Gröning | ||
Referat Profesora był wygłoszony w języku
niemieckim ale ze swadą bardzo sprawnie
tłumaczony na j. polski przez
Krzysztofa Wysdaka.
|
||
Krzysztof Wysdak (jako tłumacz) | ||
Po referacie profesora Gerda Gröninga - Starosta, Henryk Lakwa zaprasza na przecięcie wstęgi do biblioteki. | ||
pozdrowienia z folwarku rudolf | ||
powrót | ||
Odwiedzin ogółem: 006516
Odwiedzin dzisiaj: 2 Ilo osb on-line: 1 |