"O Wzgórzu Akademosa"
29 maja 2014r. w Sali Rycerskiej na zamku prószkowskich w Prószkowie
powrót
Uniwersytet Opolski. Samorząd Województwa Opolskiego, Powiat Opolski i Miasto Prószków zaprosiło do wspólnego stołu liczący się świat nauki (szeroko pojętej agrokultury) z kraju i zagranicy, najważniejszych przedstawicieli naszych władz wojewódzkich, oraz osoby zainteresowane, aby wspólnie porozmawiać na temat : "Jak przywrócić  Królewski Instytut Pomologiczny w Prószkowie do życia"  
 
Od lat pani burmistrz Róża Malik i starosta Powiatu Opolskiego Henryk Lakwa  czynią kroki, aby przywrócić do świetności to wyjątkowe miejsce - Dumę Naszej Gminy
 
Dzięki środkom z funduszy europejskich na lata 2014-2020 istnieje możliwość utworzenia na terenie byłego Królewskiego Instytutu Pomologicznego - nowe - "Centrum szkoleniowo-badawcze dla potrzeb  rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego" pod auspicjami i kierownictwem Uniwersytetu Opolskiego
 
Zaproszono również i mnie (dziękuję)  na to spotkanie (konferencję) pn.
"Prószkowska Pomologia wczoraj , dziś i jutro"
Główny cel to promocja i przedstawienie możliwości Prószkowa, jego historię i rozwiązanie na przyszłość.
 
29 maja 2014r. uczestniczyłem (z wielkim zainteresowaniem) w debacie "Prószkowska Pomologia wczoraj" powiązana z historycznym wydarzeniem "Otwarcie Biblioteki starodruków Królewskiego Instytutu Pomologia" w Prószkowie.  
 
Zdarza mi sie  czasem dotykać starodruków, ale zobaczyć i dotykać  w jednym miejscu tyle historii i to w mojej gminie Prószków - to było niesamowite wrażenie. Nie mam pojęcia jakim cudem tyle skarbów przeżyło II Wojnę Światową!? Ta skarbnica zapisanej wiedzy dziś może być materiałem dla kilku habilitacji  i wielu prac magisterskich. 
 
I tu w imieniu zainteresowanych historią naszego Heimatu składam na ręce pana Henryka i jego pomocników, którzy przyczynili się do reanimacji tego księgozbioru :
Serdecznie dziękuję!
 
 
Spotkanie w Sali Rycerskiej rozpoczęło się od powitania zaproszonych  gości, ze szczególnym wyróżnieniem prof. Gerda Groeninga  (Humbold Uniwersytet Berlin) którego dokonał gospodarz Starosta Henryk Lakwa a następnie przedstawił nam bogatą historię  Pomologii.
 
Lista zaproszonych gości jest bardzo długa (chociaż nie wszyscy dotarli).
 

Stefan Warzecha-Przewodniczący Rady Powiatu Opolskiego, Leonarda Płoszaj -Wicestarosta Opolski, Róża Malik-Burmistrz Prószkowa, Klaudia Lakwa-Przewodnicząca Rady Gminy, Sybilla Stelmach członek Zarządu Powiatu Opolskiego,  Krzysztof Wysdak członek Zarządu Powiatu Opolskiego, ks. prof. Andrzej Hanich-proboszcz Parafii Św. Jerzego w Prószkowie, Norbert Rasch-Przewodniczący TSKN na Śląsku Opolskim,  Lucyna Danel-Dyrektor DPS w Prószkowie, Ryszard Ciupek-Wicedyrektor DPS w Prószkowie, Teresa Smoleń-Dyrektor Szkoły Podstawowej w Prószkowie,  Stefania Smarzlik- dyrektor Przedszkola Publicznego w Prószkowie, Joanna Rasch- dyrektor Publicznego Gimnazjum w Prószkowie,  Krzysztof Cebula- Przewodniczący Komisji Rewizyjnej Rady Powiatu Opolskiego, Leonard Pietruszka- Przewodniczący Komisji Polityki Społecznej Rady Powiatu Opolskiego,  Norbert Halupczok-Przewodniczący Komisji Gospodarczej Rady Powiatu Opolskiego,  Danuta Sobera Dyr. Zespołu Szkół im. Józefa Warszewicza w Prószkowie,  Maria Chudala- dyr. Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Złotnikach, Halina Łysak – dyr. Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Ligocie Prószkowskiej,   Alina Wasilewska- dyrektor Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Boguszycach, Barbara Dziubałtowska - Dyrektor Biura Oświaty Samorządowej w Prószkowie,  Barbara Krawczyk Dyrektor Przedszkola Publicznego w Górkach, Joanna Olender- dyr. Przedszkola Publicznego w Zimnicach Wielkich,  Maria Kubat,  Marek Zgoda-kierownik Zespół Szkół w Prószkowie,  Lech Olczyk - Nadleśniczy Nadleśnictwa Prószków,  Arnold Kuc-Zakład Usług Leśnych,  Antoni Piechota-Imex Piechota, prof. Joanna Rostropowicz, Józef Tomasz Juros, Ks. Piotr Maniurka-Muzeum Diecezjalne, Jolanta Głowacka ZS Prószków, Rudolf Zmarzły, Florian Ciecior- zastępca Wójta Gminy Chrząstowice, Marek Leja Wójt Gminy Dąbrowa, Paweł Smolarek Wójt Gminy Komprachcice, Andrzej Puławski Wójt Gminy Murów, Ilona Lenart Sekretarz Gminy Popielów, Krzysztof Mutz - Wójt Gminy Tarnów Opolski, Joanna Parys Sekretarz Gminy Tułowice. Krzysztof Spałek - Uniwersytet Opolski.

 
 

prof. Gerd Groening po prawej Krzysztof Wysdak
 
 
 
 
Starosta Powiatu Opolskiego Henryk Lakwa
 
Ponieważ uważam za celowe aby moi internauci poznali trochę szczegółów - z czego możemy być dumni - szczególnie ci, którzy z urodzenia lub z zamieszkania, związani są gminą Prószków i okolicą - informacje przekazane nam przez Pana Starostę podaję bez skrótów.   
 
Henryk Lakwa Starosta Opolski  (informacje bez skrótów, dla internetu wprowadzone tylko pewne dodatki graficzne)
 

Miejscowość Prószków, a przede wszystkim sam instytut, leży w zdrowej okolicy w powiecie opolskim. Wokół rozciągają się lasy iglaste, które na południowy zachód sięgają aż po Pradziada i Kotlinę Kłodzką, oferując fascynujący widok aż do w/w miejsc; również dolina Odry z bazaltowym kręglem Góry św. Anny, u podnóża której uprawiane są owoce na wielką skalę, oferuje przepiękne widoki krajobrazu.

Instytut jest oddalony od miejscowości Prószków o 2 km, a od miasta Opola o 11 km. Leży on 185 m nad poziomem Bałtyku; 50 stopni 30 minut szerokości północnej i 30 stopni 30 minut długości wschodniej.

Między Opolem a Prószkowem kursuje autobus pocztowy, który z Prószkowa wyjeżdża o 6 rano i o 13.35 po południu do Opola, i ten sam o 9 do południa i o 6 wieczorem sprzed cesarskiego urzędu pocztowego w Opolu do Prószkowa.

Prószków posiada urząd pocztowy i telegraficzny, seminarium nauczycielskie, szkołę dla leśników, instytut mleczarski, cesarskie nadleśnictwo, domenę królewską, parafię katolicką i ewangelicką.

Tak zostało opisane w wydanych w 1903 r. w
 „Wiadomościach o Królewskim Instytucie
 Pomologicznym w Prószkowie„
 miejsce, które jest powodem dzisiejszego spotkania
 
Otwarte, połączone ze światem, pracujące na rzecz nauki i ku pożytkowi ludzi. Prowadzące wymianę naukową poprzez wysyłanie swoich opracowań do ważnych ośrodków badawczych w Europie i USA (mamy na to dowody – publikacje z Pensylwanii).
 


         autorem jest syn Gustawa Stolla - prof. dr Rudolf Stoll,
             własność: Irmgard Lichy-Lűbeck - podarunek:
 dla Marioli  Krok - Folwark
(fotokopia  R.Z)
 

Sam Instytut został otwarty 1 października 1868 r na podstawie zarządzenia ministra ds. rolnych.

 Pierwszym dyrektorem został Gustav Stoll - twórca i budowniczy instytutu.

Główne zadania nowej placówki to:

-  dostarczanie dobrze wykształconych i rzetelnie opisanych drzew i krzewów na potrzeby gospodarstw sadowniczych,

-  prowadzenie prac badawczych,

-  kształcenie na poziomie podstawowym i wyższym w zakresie ogrodnictwa,

-  aklimatyzowanie roślin owocowych: drzew, krzewów i winorośli.

Statut nadany w roku założenia bardzo szczegółowo określał urządzenie całego areału. Miały się tam znaleźć:

 

1. Szkółka drzew owocowych dla właściwie oznaczonych wszystkich gatunków, z drzewami  

owocowymi, jagodami, orzechami i winoroślą,

2. Owocowy ogród wzorcowy,

3. Park owocowy w celu nauki przycinania drzew,

4. Arboretum,

5. Pędownik dla drzew owocowych i winorośli,

6. Ogród warzywny,

7. Stacja doświadczalna do konserwowania przerobu owoców.

W celu ochrony przed wiatrami z północy został zasadzony szpaler drzew na granicy działek należących do Instytutu (do dzisiejszego dnia szpaler ten zwany przez miejscowych „Anlagą” łączy Prószków z Pomologią).

 

Szczegółowo opisano także warunki nauki i pobytu studentów w Instytucie.

Nauka odbywała się w cyklu dwuletnim (wyższym) i trzyletnim (podstawowym). Przy rekrutacji wymagana była tzw. Mała Matura.

 

W ramach przedmiotów ogólnokształcących nauczano:

botaniki, chemii, fizyki, mineralogii, zoologii, matematyki i rachunków,

a przedmiotów zawodowych m.in.:

ogólnej budowy roślin, sadownictwa, pielęgnacji drzew owocowych, pomologii (nauki o owocach) użytkowania owoców, przycinania drzewek, uprawy winorośli, warzywnictwa, uprawy roślin przemysłowych, urządzania parków, geometrii wykreślnej i rysowania z  natury, geodezji i prac niwelacyjnych.

 

Istniały również przedmioty dodatkowe takie jak: księgowość, pszczelarstwo i hodowla jedwabników.

 

Dla uczniów mających braki, przybyłych z innych państw lub małoletnich przewidziano semestr wyrównawczy.

Opłaty za semestr wynosiły w pierwszym roku 30 talarów za kurs podstawowy i 40 talarów za wyższy.

Dodatkowo za internat, ogrzewanie i oświetlenie, łóżko i pościel  7 i ½ talara na semestr z góry. Za wyżywienie studenci nie płacili, ale byli zobowiązani do pracy w ogrodzie i przy zwierzętach.

Ważnym powodem umieszczenia Instytutu w Prószkowie była Królewska Akademia Rolnicza powołana w 1847 r. z jej dorobkiem naukowym i praktycznym. Część docentów dochodziła na zajęcia na Pomologię. Ukończenie Instytutu było honorowane dyplomem, na którym podpisywali się dyrektor Instytutu i rektor Akademii.

Uczelnie w Berlinie i we Wrocławiu pozazdrościły Prószkowowi najstarszego na Górnym Śląsku ośrodka akademickiego i w roku 1881 ( dzięki ich wpływom ) Królewska Akademia Rolnicza w Prószkowie została rozwiązana. Część jej pracowników naukowych i zbiorów została przeniesiona na uczelnie we Wrocławiu i w Berlinie. Część biblioteki z zakresu pomologii i innych przedmiotów wykładanych w Instytucie została przeniesiona z zamku do biblioteki w głównym budynku Pomologii.

 

Poza studiami prowadzone były na przełomie wieków różnego rodzaju kursy. M.in.:

Dla inspektorów szkolnych – jak prowadzić ogródki przyszkolne

Dla dróżników, jak dbać o drzewa przydrożne

Dla powiatowych inspektorów budowlanych

Kurs przycinania drzew dla ogrodników i rolników

Kurs sadowniczy dla leśników

Kurs dla pań domu, których nie stać na ogrodnika

Kurs na temat chorób roślin

Kurs wyrobu wina porzeczkowego i jagodowego

Kurs wyrobu wina owocowego

Kurs dla przyszłych leśników  ( dla uczniów szkoły leśnej w Prószkowie)

Kurs dla przyszłych nauczycieli (dla seminarzystów z Prószkowa)

 

Ponadto prowadzono wykłady wyjazdowe, prace rzeczoznawców, określanie gatunków drzew, udział w wystawach rolniczych, usługowe wyciskanie soku, pośrednictwo pracy dla wyszkolonych ogrodników, oprowadzanie po Instytucie wycieczek.

W 1892 r na emeryturę przeszedł dr Gustav Stoll, a dyrektorem został jego syn prof. dr Rudolf Stoll, który prowadził placówkę aż do roku 1911. Głównym jego zadaniem była obrona Instytutu przed próbami jego przeniesienia w inne miejsce i likwidacji placówki w Prószkowie. Po zabezpieczeniu pracy Instytutu przeprowadzono niezbędne zmiany w programie nauczania – skrócono go o 2 semestry, jednak ilość i zakres kursów nie uległa zmianie. Jako uzupełnienie inspektów ogrzewanych końskim obornikiem, pojawiły się szklarnie.

Poza badaniem roślin przeprowadzano badania technik ogrodniczych, np. zachowanie się różnych rodzajów szkła w inspektach i szklarniach. Innym ciekawym eksperymentem była budowa dwóch pergoli i pomalowanie jednej na biało i drugiej na czarno - oczekiwano, że na czarnej owoce będą szybciej dojrzewały z powodu absorbcji ciepła. Doświadczenie pokazało, że jest jednak inaczej - to na białym szybciej następowały biologiczne procesy.

 Pan Starosta wspomniał również o słynnych truskawkach  Königin Luise historische, frűhe Erdbeeren, wyhodowanych w końcu XIX wieku w Prószkowie. Dziś rozmnożone w całej Europie - w Polsce nie do kupienia. Ale według najświeższych informacji od początku tego tygodnia(dzięki rodzinie Lakwa) rosna juz na plantacji państwa Lakwa - rozmnożymy je na cały Śląsk. R.Z.
 
 
Königi Luise - dzieło prószkowskich botaników ze Wzgórza Academusa
 

W 1911 r. dyrektorem został radca  Otto Schindler, który przeprowadził ośrodek przez czas wojny i plebiscytu. Po powołaniu Schindlera na dyrektora Wyższej Szkoły Ogrodniczej w Pillnitz, na jego miejsce w 1922 r. powołano Heinricha Zeiningera, dotychczasowego dyrektora Ogrodu Królewskiego w Poczdamie.

W roku 1923 Instytut został wcielony do Śląskiej Izby Rolnej a w 1924 r. odchodzi dyrektor Zeininger.

Dzięki wsparciu finansowemu ze strony rządu i Izby Rolnej nastąpiło odnowienie istniejących obiektów, budowa nowych i wymiana wyposażenia. W 1928 r. powstały nowe trzynawowe szklarnie o powierzchni 800 m2 i dwie nowe szklarnie dla ogórków.

W 1931 r. powstały w części warzywnej nowe obiekty, została rozbudowana sieć elektryczna, powstały ogrody kwiatowe, a Prószków zaczął specjalizować się w uprawie chryzantem. Był też miejscem, w którym odbywały się światowe wystawy tych kwiatów.

W latach 30 XX wieku na terenie Pomologii powstała stacja ornitologiczna znana w całej Europie.

Z żywych do dziś sukcesów Pomologii możemy wymienić 2 rodzaje podkładek pod jabłonie, oryginalne odmiany brzoskwiń i słynne truskawki Koenigin Luise, wyhodowane przez dyrektora Instytutu Franza Goeschke w 1905 r., do niedawna jeszcze występujące w przydomowych hodowlach na terenie byłego NRD.

 

Królewski Instytut Pomologiczny był miejscem pracy naukowej i wychowawczej, miejscem spotkań dla ludzi ciekawych świata i żądnych wiedzy z całej Europy - świadczą o tym wpisy na listach studentów i zakres biblioteki Akademii i Instytutu. To tutaj propagowano zdrowy stylu odżywiania, pokazywano dobre przykłady współpracy nauki, rolnictwa i gospodarki. Pomologia w Prószkowie to miejsce kształtowania gustów poprzez architekturę budynków i urządzeń ogrodowych. To prawdziwe wzgórze Akademosa, choć nigdy tej nazwy nie było temu miejscu dane używać.

 
Po interesujących informacjach wygłoszonych przez pana starostę,  Henryka Lakwę, głos zabrał prof. Gerd Gröning  (Humbold Uniwersytet Berlin)
 
Właśnie - Król Prus zazdrościł  nam w Prószkowie prężnie działającego ośrodka naukowego - zabrał go do Berlina i to był początek, że Prószków do dziś został małym miasteczkiem. Ale historia kołem sie toczy ........wykorzystajmy  szansę
 
 
tematy, które referował prof. Gerd Gröning
Referat Profesora był wygłoszony w języku niemieckim  ale ze swadą bardzo sprawnie tłumaczony na j. polski przez Krzysztofa Wysdaka.  Krzysztof Wysdak jest członek Zarządu Powiatu Opolskiego
 
Krzysztof Wysdak (jako tłumacz)
 
 
 
 
Po referacie profesora Gerda Gröninga - Starosta, Henryk Lakwa zaprasza na przecięcie wstęgi do biblioteki.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
pozdrowienia z folwarku rudolf
 
powrót
Odwiedzin ogółem: 006516 Odwiedzin dzisiaj: 2

Ilo osb on-line: 1