Pofyrtane dzieje Folwarku część IX

Pofyrtane dzieje Folwarku część IX
powrót
Był Ferdynand I (1532-1564), Maximilian II (1564-1576), Rudolf II (1576-1611), Pojawił się Matthias (1611-1619) - można powiedzieć "umarł król, niech żyje król"
Jesteśmy w latach, gdy mieszkańcy Folwarku odzyskiwali wolność osobistą. Z niewolników, przypisanych do ziemi, stali się ludźmi wolnymi. W różnych źródłach można znaleźć, że był to rok 1534, lokacja wsi Forwerckh na prawie niemieckim. Musimy jednak pamiętać, że taki dziejowy fakt, zmiana - niewolny na wolny - to nie sprawa jednego roku, to proces, który trwał kilka lat. Dlatego nie data, 1534 jest tu najważniejsza, ważne że to się stało. A stało się, bo zapisy w urbariach zamkowych w 1566 roku to potwierdzają. Mieszkańcy, już teraz wolni mogli dzierżawić ziemie należące do księcia pana, bo na jej zakup w pierwszych latach na pewno nie mieli "dukatów czy talarów". Ktoś jednak musiał dalej uprawiać i pracować na ziemiach pańskich, władca - cesarz - o tym wiedział, dlatego niewolnictwo zamieniono na pańszczyznę i różne daniny obowiązkowe. 24 marca 1562 roku Ferdynand I wydał edykt - ustawę o pracy pańszczyźnianej w księstwie opolskim i raciborskim, gdzie czytamy: My Ferdynand z Bozi milosti woleny rzimsky czysarz po wsseczky cziasy rozmnozitel Rzisse a vhersky, cziesky, dalmatsky, charwatsky ect. kral, inffant w Hysspany, arczy knizie rakauzska, margrabie morawske, luccemburske a slezke knizie, a luoziczke margrabie etc.... My Ferdynand I z Bożej woli i łaski cesarz rzymski i rzeszy niemieckiej po wszystkie czasy, czeskiej, dalmackiej, chorwackiej krainy, infant Hiszpanii, arcyksiążę , margrabia morawski, luksemburski i śląski oraz łużycki margrabia itd.... - potem czytamy o obowiązkach komisarzy cesarskich wyznaczonych do pilnowania chłopów, których powinności opisano w tym samym edykcie. Opisane powinności w zasadzie niewiele zmieniły dolę mieszkańców Śląska, a właściciele - czyli nasze hrabiostwo nie spieszyło się do przestrzegania nowego nadanego chłopom prawa. Dochodziło do buntów - oczywiście krwawo tłumionych. A osobnym tematem, który w tych latach się pojawił, były nowe nauki Lutra - protestanci. Wszystko co działo się w państwie Habsburgów, działo się również w naszym Opolu skąd promieniowało na Folwark. Nauki Martina Luthra (z 1518 roku), już za czasów ostatniego piasta, księcia Jana II Dobrego(1497-1532) na zamku opolskim, dotarły do miasta Opola, a klasztor dominikanów opustoszał. Po jego śmierci w 1532 roku, a raczej po splądrowaniu zamku z nagromadzonych skarbów (Jana II), przez Ferdynanda II, rządy w Opolu przejmuje Jerzy Hohenzollernem (spadek po Janie Dobrym). Mieszkańcy, korzystając z nadanych przez niego -Jerzego - przywilejów, masowo zwrócili się ku nowej religii. Po jego śmierci (1543), królową Opola zostaje Izabela Zapolya, która z Siedmiogrodu do Opola, dotarła 8 marca 1552 roku. W 1554 roku- oficjalnie -wydala zakaz angażowania kaznodziei do nowej religii, ale w rzeczywistości była przychylna nowemu ruchowi. Później i Ferdynand I (1557) nie sprzeciwiał się reformacji a protestanci korzystali z opuszczonego przez dominikanów kościoła. Nowa religia z Opola zaczęła promieniować na okolicę.
Za panowania cesarza Rudolfa II w Opolu niewiele się zmieniło. A w różnych miejscach można wyczytać, że rządzenie wielkim państwem tez sprawiało mu trudności. Jako monarcha był słaby, niezdecydowany, co wykorzystywał jego młodszy brat, Matthias. Był jednak wielkim (największym wśród wszystkich Habsburgów) koneserem sztuki i nauki. Posługiwał się płynnie pięcioma językami, zajmował się również okultyzmem i wiedzami tajemniczymi i często zagłębiony w tych zajęciach, zapominał o swoich obowiązkach cesarza. Został do końca życia kawalerem. Jego narzeczona , córka Króla Hiszpanii Philippa II, księżniczka Isabella-Clara-Eugenia nie mogła sie doczekać i zdenerwowana wyszła za jego brata arcyksięcia Albrechta VII, bo cesarz Rudolf II ciągle zwlekał i przesuwał terminy zaślubin. Ale ślub brata z jego narzeczoną go zdenerwował. Mało interesował sie również sprawami finansowymi, więc często miał z tego powodu kłopoty. Stosunek do kościoła katolickiego miał, można powiedzieć - podejrzliwy, a do protestantów odnosił się bez sympatii. Bezradność i opieszałość cesarza, była też przyczyną coraz ostrzejszych konfliktów na tle religijnym między katolikami i protestantami. Zaczęła się rodzić wielka trwająca w latach 1618-1648 wojna religijna.
25 czerwca 1608 roku został zmuszony do przekazania krajów: Austrii, Węgier i potwierdzić, że przekaże również Czechy ( w tym Śląsk) pod zarząd swojego brata Matthiasa. W tych pertraktacjach z bratem miał poparcie Protestantów w Czechach, poparcie za coś.
Żeby nie utracić Czech i Śląska.
9 lipca 1609 roku, Jego wysokość cesarz Rudolf II wydał edykt w którym zezwala czeskim i śląskim Stanom na wolny wybór "wyznania": rycerzom, wysoce urodzonym, i wszystkim mieszkańcom. Zezwolenie na budowę protestanckich kościołów, szkół , oraz prawo obejmowania katedr na Uniwersytecie Praskim, zobowiązał stany katolickie i protestanckie do wzajemnego poszanowania. Ale zaborczy brat Matthias zmusił Rudolfa do oddania mu Czech i Śląska w 1611 roku - groził mu również, że zostanie zdjęty z urzędu. Śmierć, 20 stycznia 1612 roku. , uratowała go przed detronizacją.
	Cesarz Rudolf II urodzony 18 07.1552 r. w Wiedniu zmarł 20.01.1612 r. w Pradze 25. 09. 1572r. koronacja na króla Węgier (w Preβburg) 22. 09. 1575 r. koronacja na króla Czech i Śląska (w Pradze) 27. 10. 1575 r. Koronacja na króla Rzymu i Niemiec (w Regensburg) 12. 10. 1576 r. Cesarz Rzymu i Rzeszy Niemieckiej
Niefortunne rządy Cesarza Rudolfa II, dla naszego Opola miały wiele ujemnych skutków. Nie tylko miasto, którego mury obronne się sypały, a petycje do cesarza w tej sprawie, pozostawały bez odpowiedzi. Również granice od wschodu nie były dobrze zabezpieczone i szlachcic Wacław Stadnitzki wpadał od strony Polski (1598) i mordował, spustoszył nasze ziemie wzdłuż i wszerz (Byczyna, Kluczbork). Nie on sam zresztą, ale od Krakowa to samo czynił zarządca dóbr biskupa krakowskiego Wożnik. Ale oficjalnie między cesarzem Habsburgiem a królem Polski - panował pokój. Informacja dla zainteresowanych; Starostą krajowym (na Śląsku) był wtedy hrabia Jan Proskowski zajął miejsce po zmarłym 3 lipca 1584 roku hrabią Janem von Oppersdorff ( pochowanym w kościele Św. Krzyża w Opolu)

Rok 1611. Cesarz Rudolf II przekazuje 25 maja w Pradze koronę Czech i Śląska swojemu znienawidzonemu bratu Matthiasowi. Mamy więc nowego króla bo stary król i jednocześnie nasz cesarz, abdykował.
18 września 1611 r. we Wrocławiu, król Matthias przyjmuje bardzo uroczyście pokłony i hołd wszystkich stanów śląskich. Jak pisze Idzikowski "Geschichte der stadt Oppeln".... "Wroclaw przygotował wspaniały pochód. Na czele stał starosta krajowy hrabia Jan Krzysztof Proskowski. Potem szlachta i towarzyszące mu osoby w liczbie 2158 koni, następnie przedstawiciele księstw raciborskiego i opolskiego. Na czele było trzech przedstawicieli szlachty, a za nimi trębacz ze złoto-niebieskim proporcem. Po tym następowało pięć koni osobistych z pięknymi rzędami, zdobionymi żółtymi i niebieskimi piórami, a na nich dwa szeregi ubrane w białe atłasy i białe skórzane serdaki. Za nimi postępowali obaj baronowie Jerzy von Rähder na Korfantowie i Strzelcach i Jan Kochtitzki na Lublińcu, za nimi dwóch lokai i dwóch trębaczy, następnie 7 szeregów ubranych w niebiesko- żółte aksamity i atłasy, zaś po nich 27 szeregów czeladzi na koniach w niebiesko-żółtych lub czerwono - białych liberiach po 3,4 i 5 w szeregu."
Stany śląskie przygotowały naszemu nowemu królowi huczne przyjęcie, z nadzieją, że nowy król będzie lepszym władcą. Szybko nastąpiło wielkie rozczarowanie
	Matthias Urodzony 24 lutego1557 roku we Wiedniu Zmarł 20 marca 1619 roku we Wiedniu Związek małżeński zawarł 4 grudnia 1611 we Wiedniu z Anną Arcyksiężniczką Austrii i Tirolu urodzona 4.10.1585 r. w Innsbruku zmarła 15 grudnia 1618 roku we Wiedniu 25. 06. 1608 r. W układzie z bratem Rudolfem II cesarz musiał mu odstąpić Austrię, Węgry i Czechy ze Śląskiem. 19.11.1608 r. koronowany na króla Węgier (w Presburg) 23.05. 1611 r. koronowany na króla Czech i Śląska (w Pradze) 13 06. 1612 roku we Frankfurcie n/M wybrany na cesarza Rzymu i Niemiec.
Ożenił się dopiero gdy miał w rękach pełną władzę, o którą przez całe swoje dorosłe życie walczył ze swoim o 5 lat starszym rodzonym bratem. Był trzecim synem cesarza Maximiliana II , miał liczne rodzeństwo (razem było ich 16). Wyrastał i wychowywał się na dworze wiedeńskim. W przeciwieństwie do swojego starszego brata Rudolfa, nie wyróżniał się w niczym. Sam całe życie korzystał z porad Melchiora Khlesl. Doradca, który podsuwał Matthiasowi wszystkie koncepcje związane z rządzeniem, stał się w rzeczywistości najważniejszą osobą w państwie i na dworze Habsburgów. Czyniąc odpowiednie zabiegi doprowadził również do wyboru króla Matthiasa na cesarza.
A czasy złe nadchodziły. Nie miał potomka, któremu mógłby przekazać swoje berło. W Cesarstwie tworzą sie dwie frakcje; katolicka i protestancka. Stany żądają więcej władzy. W Czechach w 1616 roku dochodzi do konfliktów w sprawie budowy nowych protestanckich kościołów. Cesarz Matthias został przez stany katolickie w Czechach zobligowany aby zabronić protestantom budowę nowego koscioła. Zabronił ! Doszło do burzliwych protestów - protestanci powoływali się na listy gwarancyjne cesarz Rudolfa II ( z dnia 9 lipca 1609 r.).
29 czerwca 1617 roku cesarz Matthias proponuje aby stany Czech i Śląska wybrały Arcyksięcia Ferdynanda III (syna arcyksięcia Karola II) na swojego króla - jako Ferdynanda II. Stany wybrały Ferdynanda II jako króla Czech i Śląska dopiero, gdy ten uznał i zatwierdził listy gwarancyjne wystawione przez cesarza Rudolfa II. W 1618 roku - po długich pertraktacjach stany Węgier wybrały również Ferdynanda II na swojego króla.
Po tej koronacji, król Węgier, Czech i Śląska Ferdynand II oraz cesarz Matthias przenieśli swoje rezydencje - (do tej pory w Pradze), do Wiednia. W Czechach zainstalowano urząd Starosty krajowego podobny do tego, który już od dłuższego czasu funkcjonował na Śląsku w Opolu.
Urząd Starosty w Oppeln w latach 1501 -1630 piastowali (dane "Geschichte der Stadt Oppeln" - Idzikowski)
Johan Posadowski (1501, 1532, 1542, 1549) - Johan von Schellendorf (1552) - Johan von Oppersdorff (1557-1569) - Johan Proskowski (1570 i 1589) - Georg von Oppersdorff (1590 - 1607) - Johan Christoph Proskowski (1607-1619) - Andreas Kochtitzki (1619 i 1620) - Johan Christof Proskowski (1621 i 1622) - Friedrich hrabia von Oppersdorff (1626 i 1627) - Ferdynand Melchior hrabia Gaschin (1630)
A co działo się w tych samych latach w Opolu.
29 września 1501 roku - miasto wskutek przypadkowego zaprószenia ognia uległo całkowitemu spaleniu. 27 września 1514 roku - miasto wskutek przypadkowego zaprószenia ognia uległo całkowitemu spaleniu. Czerwiec 1595 roku - wybuchł pożar u dziekana Stephetiusa i spłonęły domy w sąsiedztwie. 28 sierpnia 1615 roku - pożar który spustoszył miasto Opole. W Opolu trwał sejmik szlachty, był piątek, gorące lato. W ciągu godziny miasto przekształciło się w potężne morze ognia, kronikarz Idzikowski pisze o 104 spalonych mieszkańcach miasta. Pozostali przy życiu biwakowali w ogródkach i na polach i udawali się do pobliskich wsi, gdyż stracili wszystko. sierpień 1622 roku - spłonęło znowu prawie całe miasto.
Rok 1617 mamy nowego króla Ferdynanda II - a za rok zacznie się Wielka wojna religijna która potrwa 30 lat
Ale to będzie dopiero w następnej X części Pofyrtanych dziejów w naszym Folwarku.
powrót
pozdrowienia z folwarku rudolf

Odwiedzin ogółem: 003864 Odwiedzin dzisiaj: 1

Ilo�� os�b on-line: 1