Pofyrtane dzieje Folwarku   część XVII
Pofyrtane dzieje Folwarku   część XVII
powrót

Fryderyk II (1740-1786). Nastały nowe czasy - nasi prapra rodzice pod rządami pruskimi.

Bitwa pod Małujowicami
10.04.1741r.zadecydowaÅ‚ o zmianie przynależnoÅ›ci  paÅ„stwowej naszej parafii i okolicy. W  ksiÄ™gach parafialnych te zmiany widoczne goÅ‚ym okiem. W czasach Habsburgów nie spotkaÅ‚em ani jednego wpisu, muszkietera, curasiera, czy huzara. Teraz szczególnie przy Å›lubach mamy kawalerów wojskowych, a co ważniejsze to nie maÅ‚olaty zawierajÄ… zwiÄ…zki małżeÅ„skie, ale panowie już w tamtych latach leciwi. Wiemy,  sÅ‚użba w pruskim wojsku nie byÅ‚a Å‚atwa, żeby dostać urlop na wÅ‚asny Å›lub trzeba byÅ‚o sobie  zasÅ‚użyć. Dla z obrazowania tego wszystkiego postanowiÅ‚em tym razem przedstawić kilka nowych nowożeÅ„ców w naszej ChrzÄ…beckey parafii w tamtych czasach
 

Data ślubu
w Chrzumtzitz
stopień
 wojskowy

pan młody

panna młoda

świadkowie

8 listopada
 1767 roku
Muszkieter
Hayduck

Lampert kawaler lat 27
z Folwarku

Hedwigis lat 25 panna
córka Matheusa Niedziela
 z Groszowitz

Johann Kotula zagrodnik z Winowa
i Jacob ÅšwiÄ™tek  bauer z Follwarku

7 maja
1769 roku

 

Curassier
Dudeck

 

Jacob kawaler lat 26
 syn Gregora kowala
 z Ochotz

Marianna lat 19 panna
córka Andreasa Dull
 wolnego zagrodnika z Ochotz

Casper Hanus młynarz
i Johann Gogolock  oboje z Ochotz

1 października
1769 roku
Curassier
Woycik

Jacob kawaler lat 30 syn Franciszka zagrodnika ze Zlenitz

Margaretha lat 24 panna córka zmarłego Franciszka Scholtiszig ze Zlattnik

Casper Capuszciok Curassier i Thomas Wrzeciona Curasier oboje z Regimentu Generała von Podwils

14 stycznia
1771 roku
Muszkieter
Furgacz

 Johann kawaler lat 55  ze Zlattnik

Agnes lat 25 panna  córka
zmarłego Georga Kluczny bauer ze Zlattnik

Franz Malorny bauer,
i Paul Golletz kowal ze Zlattnik

26 maja
1717 roku
Curassier
Wrzeciono

Sebastian  kawaler lat 25  ze Chrzowitz

Anna lat 21 panna córka Georga Rybarsz chałupnika z Chrzomtzitz

Mathias Mocia 1/2 bauer i Langner  z Chrzomtzitz
15 czerwca
1772 roku
Fuiselier 
Nieslono

Gregorius wdowiec lat 42 z regimentu Fuiselierów w Glatz (Kłodzku)

Helena wdowa lat 45 po zmarłym Johannie Jarosz z Boguszyc zamieszkała w Ligota Prószkowska

Johann Pietruska bauer Michel Bydy karczmarz oboje ze Zlattnik

13 lutego
1774 roku
Huzar
Werotzky

Georgius kawaler lat 27

Barbara panna lat 30 córka Johanna Pietrusky bauera ze Zlattnik

Thomas Odelga bauer i Martin Lambeck bauer, oboje ze Zlattnik

19 listopada
1775 roku

Fuiselier
Gogolok

Matheus kawaler lat 36 z Dometzka

Hedwigis panna lat 30
z d. Grzonka z Dometzka

Gregor Gora , Johann Dudek szewc oboje z Domecka

28 stycznia
1776

Reiter von Opplischen Regiment
Malik

Jerzy kawaler lat 30  ze Zlattnik

Służąca Franciszka lat 28 z.d. Spiler
z Proskau zamieszkała Zlattnik

Matias Odelga bauer i Martin Pietruska oboje ze Zlattnik

19 stycznia 1777 roku

Huzar 
Bother

Jura (Jerzy - Georg)
kawaler lat 30

Susanna panna lat 24 córka zmarłego Franciszka Murowski z Folwarku

Mathias Czaia bauer, Walentin Świętek (stary kowal) z Folwarku

14 maja 1777roku

Huzar
Sadlo

Nikolaus kawaler lat 32

Maria panna lat 30 zmarÅ‚ego Paula Klak zagrodnika  z Nowej Kuźni

Grigert KorÄ™ty zagrodnik z Nowej Kuźni, Franz Kutz Fuiselier żoÅ‚nierz z regimentu Koźle 

26 październik
1777 roku

Huzar
Giera

Florian kawaler lat 26

Maria panna lat 23 córka Baltthazara Krawietz zamieszkałego w Boguschitz

Georg Sokor Huzar i Johann Siekiera z Boguschitz
11
października
1779 roku

Fuiselier
Langer

Melchior kawaler lat 36 z Ochotz

Johannna panna lat 20
 córka Jacoba Dulla z Ochotz

Gregor Wiessala karcznarz z Domecka i Franciszek Wulla Organista
16
października
1780 roku

Reiter von Elfner Comp, garnizon Oppeln
Grzyszka

Anton  kawaler lat 34 ze Zlattnik

Służąca Dorotha lat 29 z d. Wrzeciono ze Chrzowitz

Blazek Pietruska bauer, Paul Lysy Reiter ze Zlatnik

 

 

 

Tak wyglÄ…dali Cuirasiery

   Husaren Völkerschlacht bei Leipzig (16-19. Oktober 1813)

w takim zgiełku trudno było zachować życie

 

Fizylierzy - żołnierze piechoty uzbrojeni w strzelby skałkowe, zwane fuzjami (stąd nazwa). W XVIII wieku zastąpili muszkieterów.
  W drugiej poÅ‚owie XVIII wieku nazwÄ™ fizylierów otrzymaÅ‚a w Prusach lekka Piechota, która zorganizowana byÅ‚a w samodzielne bataliony. Od koÅ„ca XVIII wieku do poÅ‚owy XIX wieku nazwÄ™ fizylierów w europejskich armiach nosiÅ‚a wiÄ™kszość piechoty.


   Już podczas I Wojny ÅšlÄ…skiej - przeciw Marii Teresie - cesarzowej, zawiÄ…zaÅ‚a siÄ™ koalicja francusko- bawarska, Karol Albert bawarski, 12 lutego 1742 roku w Frankfurcie n/Menem jako Karol VII koronowany zostaÅ‚ na cesarza niemieckiego. Maria Teresa, z dwojga zÅ‚ego dla Habsburgów wybraÅ‚a w 1742 pokój z Fryderykiem II - podpisany we WrocÅ‚awiu w czerwcu tego roku i tak zakoÅ„czyÅ‚a siÄ™ I Wojna ÅšlÄ…ska. Warunki pokoju z Fryderykiem byÅ‚y dla Habsburgów nie korzystne. 80 % terytorium ÅšlÄ…ska przeszÅ‚o pod panowanie pruskie, cesarzowa zachowaÅ‚a tylko poÅ‚udnie ÅšlÄ…ska - ksiÄ™stwo cieszyÅ„skie. W GÅ‚ubczycach (1743) wymieniono dokumenty ratyfikacyjne po ustaleniu nowych granic.
 

 Jeszcze w czasie dziaÅ‚aÅ„ wojennych Fryderyk II dla ÅšlÄ…ska powoÅ‚aÅ‚ specjalne ministerstwo, które zajęło siÄ™ nowÄ… organizacjÄ… administracji ( cÅ‚o, podatki, górnictwo, hutnictwo, sÄ…downictwo) oraz wszystkimi sprawami wojskowymi. ÅšlÄ…sk podzielono na powiaty (landraty). Prusy byÅ‚y pierwszym paÅ„stwem europejskim, które podjęło zasadÄ™ powszechnej oÅ›wiaty ludnoÅ›ci. Na ÅšlÄ…sku głównie ze wzglÄ™dów politycznych zainteresowaÅ‚ siÄ™ zarówno rozwojem oÅ›wiaty protestanckiej, którÄ… popieraÅ‚ jak i katolickiej, którÄ… poddaÅ‚ kontroli paÅ„stwa.

  Dla mÅ‚odej - mÄ™skiej populacji mieszkaÅ„ców w 1743 roku Fryderyk II wydaÅ‚ edykt - obowiÄ…zek sÅ‚użby wojskowej na ÅšlÄ…sku.  Do czynnej sÅ‚użby powoÅ‚ano okoÅ‚o 35 000 żoÅ‚nierzy. (zwolnieni byli tylko kupcy, obywatele miast, gÅ‚owa rodziny chÅ‚opskiej i ewentualnie syn jeÅ›li nie miaÅ‚ wiÄ™cej braci.) SÅ‚użba trwaÅ‚a dÅ‚użej niż dwa lata i byÅ‚a bardziej uciążliwa niż za Habsburgów - dlatego takie "porzÄ…dki pruskie"   nie cieszyÅ‚y siÄ™ popularnoÅ›ciÄ…. MÅ‚odzi zagrożeni poborem masowo uciekali za granicÄ™ - z naszych terenów w kierunku CzÄ™stochowy ( wÅ›ród nich prapradziadek mojej żony - Bastek z Luboszyc koÅ‚o Opola, osiedliÅ‚ siÄ™ pod CzÄ™stochowÄ… i tam zaÅ‚ożyÅ‚ rodzinÄ™) 

  Pokój zawarty z Fryderykiem II pozwoliÅ‚ Habsburgom na koncentracjÄ™ walki z Karolem VII. Wojska austriackie zaczynajÄ… odnosić sukcesy - wojska austriackie przeganiajÄ… Karola VII, przewidujÄ…c nie tylko pokonanie Karola, ale również Francuzów na innych frontach. Fryderyk II poczuÅ‚ siÄ™ teraz zagrożony!  Zaniepokojony sukcesami Marii Teresy -  obawiaÅ‚ siÄ™, że dziedziczka Habsburgów na tym nie poprzestanie, upomni siÄ™ i odbije utracony ÅšlÄ…sk.

To byÅ‚a najwiÄ™ksza  w jego życiu Zdrada - jak piszÄ… historycy.

 ZerwaÅ‚ podpisany  w 1742 roku we WrocÅ‚awiu traktat pokojowy  - zawiÄ…zaÅ‚ pakt z Karolem VII i Francuzami przeciw Marii Teresie. Teraz pod pretekstem pomocy cesarzowi Karolowi VII w sierpniu 1744 roku wprowadziÅ‚ ( okoÅ‚o 80 000) swojego wojska do Czech rozpoczynajÄ…c tym samym II WojnÄ™ ÅšlÄ…skÄ…. Ale naciskany przez Austriaków oraz wojska Saskie i dodatkowo nÄ™kany oporem ludnoÅ›ci musiaÅ‚ siÄ™ wycofać i tak dziaÅ‚ania wojenne przeniosÅ‚y siÄ™ na nasze ziemie. NastÄ…piÅ‚ poÅ›pieszny odwrót pruski z Czech. Po tych niepowodzeniach zaczÄ…Å‚ siÄ™ starannie przygotowywać do nowej decydujÄ…cej próby.

   20 stycznia 1745 roku umiera cesarz Karol VII.   Maria Teresa znalazÅ‚a siÄ™ w korzystniejszym poÅ‚ożeniu - zawarÅ‚a pokój z jego nastÄ™pcami (Maximilianem III).
 

  28 maja 1745 główna armia sasko-austriacka wkroczyÅ‚a na ÅšlÄ…sk a Fryderyk II postanowiÅ‚ wydać walna bitwÄ™. Do spotkania głównych siÅ‚ obu armii doszÅ‚o 4 czerwca 1745  pod Dobromierzem  (Hohenfriedeberg) w pobliży Strzegomia. PoÅ‚Ä…czone armie (sasko-austriacka) pod dowództwem ksiÄ™cia Karola Lotarynskiego , mylnymi - faÅ‚szywymi meldunkami zostaÅ‚y wprowadzone w bÅ‚Ä…d. Mianowicie podczas swego marszu niespodziewanie natknęły siÄ™ na dobrze przygotowane w odpowiednim miejscu wojsko Fryderyka w sile 60 000 szabli. DziaÅ‚ajÄ…c przez zaskoczenie nie pozwoliÅ‚ Austriakom na rozwiniÄ™cie skrzydeÅ‚. Straty pruskie to okoÅ‚o 5000 ludzi, Austriacy 14 000 Å‚Ä…cznie z wziÄ™tymi do niewoli.  zdobyli również 66 dziaÅ‚ i 76 sztandarów. Armia austriacka byÅ‚a pobita ale nie rozbita.
    GrudzieÅ„ 1745 - ZwyciÄ™stwo Fryderyka II zostaÅ‚y potwierdzone i w Dreźnie zawarto nowy traktat pokojowy koÅ„czÄ…c tym samym II WojnÄ™ ÅšlÄ…skÄ…. Dla Fryderyka II wojna skoÅ„czyÅ‚a siÄ™ bez strat.
 


 


 
  W Oppeln zaczÄ™to wprowadzać nowe porzÄ…dki. Zniesiono starostów krajowych (ostatni hrabia Henkel zostaÅ‚ oskarżony o porozumienie z Austriakami i skazany za zdradÄ™ - uciekÅ‚ do Wiednia). Na czele powiatów stanÄ™li starostowie a najwyższÄ… instancjÄ… byÅ‚ rzÄ…d rejencji. Opolscy katolicy nowe panowanie przyjÄ™li z wielkim niezadowoleniem a z powodu przywiÄ…zania do  Austrii - miasto  w wojnach Å›lÄ…skich bardzo ucierpiaÅ‚o. Ale jak pisze Idzikowski:. wielki król (Fryderyk II) nie zapomniaÅ‚ o naszych okolicach, czego dowodem jest podwojenie liczby mieszkaÅ„ców Oppeln z 1136 do 2476.
 
Dalej w kronikach Idzikowskiego (Geschichte der Stadt Oppeln) możemy przeczytać:. To skuteczne dążenie króla do dalszego rozwoju w 1756 roku zostaÅ‚o na 7 lat w straszliwy sposób przerwane. Maria Teresa nie mogÅ‚a przeboleć utraty ÅšlÄ…ska. OplotÅ‚a Fryderyka sieciÄ… skierowanych przeciw niemu sojuszy  (Rosja, Francja, Szwecja) - gotowych przy najbliższej okazji poÅ‚Ä…czyć siÄ™ z AustriÄ… i zaatakować Fryderyka.
 

Fryderyk II Wielki  von Hohenzollern
urodzony 24 stycznia w Berlinie
Król Prus w latach 1740 - 1786

   Fryderyk byÅ‚ najstarszym synem Zofii Doroty Hanowerskiej (1687-1757), która w przeciwieÅ„stwie do swego męża byÅ‚a osobÄ… wyksztaÅ‚conÄ….

Fryderyk Wilhelm I, ojciec Fryderyka, gardził bowiem wszechstronną edukacją i blichtrem dworu przedkładając nad nie proste męskie rozrywki: koszary i polowania. Przedmiotem jego troski była przede wszystkim budowa potęgi militarnej Prus. Wprowadził nawet zwyczaj noszenia munduru na co dzień (stąd przezwisko Soldatenkönig: "król-żołnierz", "król-sierżant").

12 czerwca 1733 Fryderyk został zmuszony do poślubienia popieranej przez Austrię Elżbiety Krystyny Braunschweig-Bevern. Ślub odbył się w Salzdahlum, jednak związek ten nie został podobno nigdy skonsumowany.

Zmarł 17 sierpnia 1786 roku w Poczdamie.

 
  Do roku 1756 Europa wielkich mocarstw nie traktowaÅ‚ Prus na równi a o Fryderyku II mawiano " ten filigramowy król".
  Thomas Carlyle (1795-1881) szkocki pisarz i historyk po latach napisaÅ‚: "Wiele krajów posiada dÅ‚uższy miecz niż Prusy, lecz żaden nie potrafi go tak szybko wydobyć z pochwy"
 
Ale o tym przekonamy się dopiero w następnej części - początek III Wojny Śląskiej, która trwała 7 lat.
 

 

pozdrowienia z folwarku rudolf

powrót

Odwiedzin ogółem: 009022 Odwiedzin dzisiaj: 2

Iloœæ osób on-line: 1